ايران ، چه به سبب موقعيت جغرافيايي و چه به دليل برخورداري از جاذبههاي متنوع گردشگري ، امكانات بالقوة فراواني براي توسعة بخش جهانگردي در اختيار دارد. مهمترين بازارهاي جهانگردي ايران را بازارهاي داخلي ، منطقهاي و فرامنطقهاي تشكيل ميدهند. بازار داخلي ايران به پشتوانة 60 ميليون نفر جمعيت و علاقة خاصي كه در ميان ايرانيان براي سفر وجود دارد، از توانهاي بسيار با ارزش توسعة بخش جهانگردي و اقتصاد ملي كشور است.بازار منطقهاي جهانگردي ايران در شمال و جنوب كشور قرار دارد. كشورهاي آسيايي كه پس از فروپاشي شوروي از محدوديتهاي سياسي و مسافرتي آزاد شدهاند، به سبب همبستگيهاي تاريخي ، فرهنگي ، قومي و زباني با ايران ، از بازارهاي بسيار با ارزش جهانگردي ايران به شمار ميروند. روند تقاضاي مسافرت به ايران در ميان اين كشورها ، طي سالهاي اخير با افزايش قابل ملاحظهاي روبه رو بوده و همه ساله گروه عمدهاي از مسافران خارجي ايران را ، اتباع كشورهاي تازه استقلال يافتة آسيايي تشكيل ميدهند. حتي تعداد مسافران از روسيه و اوكراين نيز به ايران قابل توجه است.
كشورهاي عربي واقع در جنوب خليج فارس كه در فصل تابستان اقليم نامساعدي دارند، از ديرباز ايران را مقصد مناسبي براي اقامتهاي خانوادگي ميدانستند. امنيتي كه براي اقامت خانوادة آنان درايران فراهم است، در هيچيك از كشورهاي ديگر وجود ندارد. چه به سبب همبستگيهاي قومي و چه نقاط مشترك فرهنگي و ديني ميان ايرانيان و آنان ، بسياري از خانوادههاي ساكن اين كشورها ، علاقهمند سفر به ايران، به ويژه در فصل تابستان هستند. هرچند طي دو دهة گذشته بحران ناشي از جنگ در منطقه، اين مسافرت ها را كاهش داده، اما زمينههاي فرهنگي براي احياي آن هنوز از ميان نرفته است . و ايران همچنان به عنوان كشوري كه خانوادههاي مسلمان عرب در آن احساس آرامش و امنيت كامل دارند، هنوز جاي خود را در ذهن آنان حفظ كرده است.از همسايگان شرقي دو كشور پاكستان و افغانستان بيشترين مسافران را به ايران ميفرستند. بخشي از اين مسافران را زايراني تشكيل ميدهند كه از طريق زميني از خاك ايران عبور كرده و به زيارت حج ميروند. بخشي ديگر مسافران مرزي ساكن در دو سوي مرزهاي كشور هستند، كه براي دادوستد و يا ديدار خويشاوندان خود به ايران ميآيند. هم پيونديهاي قومي و خانوادگي ، همچنين علايق فرهنگي و زباني موجود ميان ايران و دو كشور پاكستان و افغانستان ، از جمله عوامل اصلي سفر آنان به ايران است.
بازار اصلي جهانگردان خارجي ايران را اروپا تشكيل ميدهد. اروپا كهنترين همساية ايران در مغرب زمين است . آشنايي آنان با ايران عموماً از طريق تمدنهاي يونان و روم انجام گرفته و اروپاييان هميشه ايران را به عنوان كشوري مهم تر از يونان و رم و عظمت تاريخي آنها ميشناسند. حتي امروز نيز با وجود تنشهاي سياسي، ايران به عنوان مقصدي مطلوب براي سفر در ميان اروپاييان مطرح است.بي ترديد توسعة بخش جهانگردي ميتواند به عنوان جايگزين اقتصاد وابسته به نفت كشور ، در توسعة ملي ايران نقش تعيين كننده داشته باشد. در حال حاضر تعداد مسافران خارجي كشور از مرز 750 هزار نفر در سال 1376 فراتر نرفته است، اما اين تنها حدود 10% از ظرفيتي است كه ايران ميتواند پذيرا باشد.با توجه به پراكندگي جاذبههاي جهانگردي در گسترة كشور و امكانات و جذابيتهاي فراوان و متنوع ، بخش جهانگردي ميتواند ، هم در توسعة ملي و هم منطقهاي ايران ، سهم بسيار داشته باشد. در حال حاضر برنامه ريزي براي تحرك جديد در بخش جهانگردي ، در دستور كار سازمان ايرانگردي و جهانگردي كشور قرار دارد. ايجاد تسهيلات در امر صدور ويزا ، توسعه و افزايش ظرفيت واحدهاي اقامتي، توسعة راههاي ارتباطي و شبكة حمل و نقل زميني و هوايي ، آموزش نيروي انساني ماهر براي تصدي تأسيسات اقامتي و پذيرايي ، ارتقاي كيفي واحدهاي موجود ، تربيت راهنمايان تور و حمايت از سازمانهاي تورگردان و آژانسهاي مسافرتي ، اصلاح نظام تبليغات و اطلاع رساني از ايران، از جمله اقداماتي است كه دولت ايران براي احياي فعاليتهاي گردشگري در كشور در نظر گرفته است. در چارچوب برنامه هاي اول و دوم توسعة اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي براي بخش جهانگردي جايگاه ويژهاي تعيين شده است و توسعة آن در اولويتهاي اجرايي قرار دارد. با تحقق اين برنامهها ، ايران به عنوان مقصدي مطلوب براي مسافرت و اقامت دلپذير دوباره جاي خود را در ميان مردم بسياري از كشورهاي جهان باز خواهد كرد. |