1. چغندرقند: كشت چغندرقند در ايران از 1310ش با ايجاد كارخانهي قند، رواج يافته، و با افزايش كارخانههاي قند روز به روز بر سطح زير كشت آن افزوده شده است. چغندرقند در نواحي پر باران و مرطوب مانند سواحل خزر و در مناطق بسيار گرم خوب رشد نميكند.مناسبترين محل براي كشت آن، نواحي داخلي فلات ايران و خصوصاً نقاطي است كه در پاييز ريزش برف زودرس نداشته باشد. در 1375ش در سطح كشور 160 هزار هكتار زير كشت چغندر بوده كه 3.679.000 تن محصول داده است.
2.نيشكر: توليد نيشكر در خوزستان از دوران باستان سابقه دارد، اما به علت عدم توجه به امر آبياري، كشت آن به مدت چند قرن متروك مانده بود؛ تا اينكه در 1333 ش كشت آن از سر گرفته شد. درآن سال نهالهاي نمونه از نيشكر هند و پاكستان در اطراف اهواز و هفت تپه غرس گرديد و به تدريج توسعه يافت. توليد نيشكر مرغوب منحصر به خوزستان است، ولي در گيلان و مازندران هم نوعي از آن كاشته ميشود كه از آن شكر سرخ تهيه ميگردد. در 1375ش در سطح كشور 26 هزار هكتار زير كشت نيشكر بوده كه 2.033.000 تن محصول داده است.
3. چاي: چاي از جمله نباتاتي است كه در خاكهاي نرم آبرفتي و جنگلي و آب و هواي معتدل مرطوب با باران ساليانهي بيشتر از 100 سانتيمتر به خوبي رشد ميكند و اين شرايطي است كه در گيلان و بخشي از مازندران وجود دارد. بذر و نهال چاي در 1275 ش به وسيلهي كاشفالسلطنه، كنسول ايران در هند، به ايران آورده شد و در لاهيجان به مرحلهي كشت آزمايشي درآمد. از آن زمان تاكنون كشت آن از طرفي تا آستارا و از طرف ديگر تا حدود آمل توسعه يافته است. در 1375ش در سطح كشور 35 هزار هكتار زير كشت چاي بوده كه 277 هزار تن محصول داده است.
4. پنبه: كشت پنبه در ايران از سدههاي پيش از ميلاد مسيح متداول بوده، و نوع بومي آن تا سالهاي جنگ اول جهاني رواج داشته است. اين گياه در نواحي گرم كه متوسط دماي تابستان آن تا باشد، به خوبي رشد ميكند. پنبهي غير بومي در ايران اول بار در 1305 ش در قريهي فيلستان ورامين كاشته شد و چون زمينة مساعدي براي رشد آن فراهم بود، به زودي توسعه يافت و فراگير شد و به مناسبت اولين مكان كشت به نام فيلستاني معروف گرديد. بعدها انواع ديگر پنبهي مرغوب آمريكايي نيز در ايران رواج يافت. نواحي عمدهي پنبهخيز ايران اينهاست: گرگان، مازندران، خراسان، استان مركزي، اصفهان، فارس، كرمان و آذربايجان. وسيعترين كشتزارهاي پنبه در گرگان است كه در سالهاي مساعد نيمي از محصول ايران را فراهم ميسازد. در 1375 ش از سطح كشور 314 هزار هكتار زير كشت پنبه بوده كه محصول وش آن به 581 هزار تن بالغ گرديده است.
5.توتون: توتون سيگار كه از خارج به ايران معرفي شده، در مناطقي كه دماي تابستان آن ميان و و رطوبت متوسط ميان 50% تا 77% باشد، به خوبي رشد ميكند و اين شرايطي است كه در گيلان و مازندران و گرگان وجود دارد؛ بدين سبب، مهمترين مراكز توليد آن را بايد در طوقهي جنوب خزر دانست. در 1375 ش در سطح كشور 18 هزار هكتار زير كشت توتون و تنباكو بوده كه 17 هزار تن محصول به دست داده است.
6.دانههاي روغني: در سالهاي اخير به علت ازدياد جمعيت تهيهي روغنهاي نباتي ضرورتي اجتناب ناپذير شده است و در نتيجه كشت و برداشت دانههاي روغني از قبيل كنجد، كرچك ، بزرگ،آفتابگردان، ذرت و بيشتر از همه لوبياي سويا رونقي چشمگير پيدا كرده، و علاوه بر زمينهاي وسيعي كه زير كشت اين نباتات رفته، كارخانههاي روغن كشي متعددي نيز به وجود آمده است. |